Schuldslavernij in de Amsterdamse horeca

De ‘flexibilisering’ van arbeid en de situatie op de woningmarkt leidt tot schuldslavernij in de Amsterdamse horeca. Dat blijkt althans uit het volgende verhaal, wat ons ter ore kwam via een advocaat. Van de betrokken werker die hij had vertegenwoordigd, hoorde hij dat dit verhaal geen uitzondering is. “Met een enkele individuele actie kan je dit soort praktijken […] niet tegenhouden,” aldus de advocaat, “misschien zijn jullie als collectief wel in staat hier iets tegen te doen.” We doen ons best. Zoals eerder is de eerste stap duidelijk: aan het licht brengen wat het daglicht niet kan verdragen.

Na jarenlang wisselend, ‘flexibel’ werk te hebben gedaan via tijdelijke, oproep- en uitzendcontracten, had de persoon in kwestie eindelijk een vaste stek gevonden in een Amsterdams eetcafé in het centrum. Jarenlang had zij ook op kamers gewoond, en nu wilde ze een flatje kopen. Daarvoor had ze een vast contract nodig. Haar baas ging akkoord, maar er stond wel wat tegenover.

In eerste instantie zou ze een arbeidsovereenkomst krijgen voor 40 uur per week. Met een salaris boven het minimumloon, waar vakantiegeld nog bij kwam. Op basis daarvan kon ze een kleine hypotheek afsluiten. Maar tegelijkertijd werd ‘afgesproken’ dat het aantal uren al na een paar maanden zou worden verlaagd na 24 uur (inclusief vakantiegeld – waardoor het loon daalde naar het minimumloon). Op papier in ieder geval: ze was namelijk nog steeds verplicht was 40 uur (of meer) per week te werken.

De uren die zij meer werkte dan wat op haar contract stond vielen vooral in de avonden, nachten en weekends. Die werden zwart uitbetaald – soms volledig maar vaak ook maar voor de helft, of helemaal niet. Op die manier betaalde ze voor het hebben van een vast contract. Protesteren had geen zin. Ze had er toch zelf mee ingestemd? Als het haar niet beviel, moest ze maar opkrassen.

Om hier te spreken van een vrijwillige afspraak is natuurlijk absurd. De ‘wortel-en-stok’-methode vindt hier een praktische uitwerking. De arbeids- en woningmarkt tezamen brengen de werker in een onmogelijke positie. Met aan de ene kant een leven op kamers en onzekere contracten, en aan de andere kant een fatsoenlijke, vaste woonplek via een vast contract. De ‘vrije keuze’ voor de laatste optie leidde hier feitelijk tot een soort schuldslavernij: de werker moest haar baas ’terugbetalen’ voor een vast contract. Dit via deels gratis arbeid, en voor onbepaalde tijd.

Individuele zelf-organisatie

Toen zij na een arbeidsongeval een paar weken was uitgeschakeld, kwam de volgende aap uit de mouw. Bij ziekte kreeg zij ‘natuurlijk’ alleen maar uitbetaald op basis van de formele afspraken: haar minimumloon van 24 uur in de week. Haar werkelijke inkomen ging dus enorm achteruit. Ze realiseerde zich dat ze dit bij langdurige ziekte niet lang kon volhouden. En dat als ze ontslagen zou worden, haar WW ook zou worden gebaseerd op haar lage salaris/aantal uren.

Vanaf dat moment ging ze een “dossier bouwen.” Ze ging alle daadwerkelijk gewerkte uren zelf bijhouden, en alle contacten en alle afspraken met haar werkgever per mail/sms/whatsapp bevestigen. Vervolgens nam ze contact op met de advocaat waarvan we dit verhaal hoorden. Met behulp van dit dossier heeft hij uiteindelijk een schikking kunnen treffen, waarbij de werkgever een deel van het achterstallige loon alsnog heeft betaald.

Gezamenlijke zelf-organisatie

In dit geval bleek de juridische weg de individuele werker kunnen helpen. Al hebben wij wel contacten met juristen, zijn wij zelf geen juridische organisatie. Wij zijn een solidariteitsorganisatie – eigenlijk niets meer of minder dan een groep mensen die voor elkaar opkomen. Voor wanneer de juridische weg geen uitkomst biedt of niet toegankelijk is. Maar ook om problemen breder aan te kaarten. Om in alle openbaarheid te laten zien dat bedrijven en individuele bazen hier niet meer weg mee zullen komen. Door hierbij uit te gaan van onze eigen kracht. En op die manier sterker te worden, zodat we steeds grotere problemen kunnen aanpakken. Vandaar ook dat we verwachten dat de mensen die wij ondersteunen, later ook ons en anderen zullen ondersteunen. Solidariteit komt van (minstens) twee kanten.

Ook wij moedigen mensen aan om een “dossier” te bouwen. Vervolgens gaan wij samen met de persoon in kwestie om tafel. Om te kijken hoe wij deze persoon kunnen ondersteunen, en op basis van het “dossier” eisen te stellen. We wegen daarbij onze gezamenlijke kracht af tegen die van de baas in kwestie. Natuurlijk kijken we dan ook naar juridische aspecten. Maar ook veel breder dan dat: wat kunnen we bijvoorbeeld doen via de media? En nog veel belangrijker – omdat is gebleken dat de media-aandacht die je krijgt onmogelijk is in te schatten (vergelijk de Colak  met de HOS-campagne) – wat kunnen wij zelf doen? Op straat, voor de deur van het bedrijf, in het bedrijf zelf, enzovoort?

Kortom, heb jij problemen op je werk en wil je hier wat aan doen? Heb je bijvoorbeeld soortgelijke dingen meegemaakt? Wil je jezelf verzekeren van onze steun als je zelf in de problemen komt? En/of wil je simpelweg meehelpen deze en andere problemen aan te pakken? Vertel ons je verhaal door het onderstaande formulier in te vullen, en/of sluit je aan!